حمام ايراني :

حمام در طب سنتي ايران يكي از مهمترين روشهاي حفظ سلامتي است، به طوري كه حمام هاي ايراني وظيفه يك درمانگاه را انجام مي دادند . امروز حمام تنها يك اتاق بسيار كوچك است كه به دليل فضاي خيلي كم مملو از بخارات ايجاد شده مضراست . به همين دليل انسان امروزي، چند دقيقه بيشتر در حمام طاقت نمي آورد و سريع بيرون مي آيد . و كاري كه بايد براي حفظ سلامتي در حمام صورت پذير انجام نمي شود ، هدف از حمام امروزي تنها شستن پوست ، آن هم با صابون ها و شامپوهاي شيميايي است ، كه خود نيز براي سلامتي مضر است و به بقيه بدن كاري ندارد ، حمام امروزي هم به پوست لطمه مي زند و هم براي احشاء بدن مضراست چون فضاي بسيار تنگ و كوچكي دارد و اجازه نمي دهد بخارات فاسد از بدن خارج شود ، زيرا زياد ماندن در آن خفه كننده است . چون به دليل فضاي کوچک خيلي سريع مملو از بخارات مضر مي شود.

آب در حمام جديد بيشتر از بيرون و بلافاصله بر روي پوست مي ريزد و فقط شستشو مي دهد ، در صورتيكه نقش آب در حمام ايراني يك دارو و دواي جامع براي شستشوي درون و بيرون بدن انسان است . هواي حمام امروزي بسيار آلوده و مضر است نام آن را حمام دقيقه اي مي توان گذاشت ، چون هر چه زمان مي گذرد هواي آن آلوده تر و غير قابل تحمل تر مي شود . در و ديوار حمام هاي امروزي مملو از آهن و در و پنجره هاي فلزي و آلومنيومي است كه خود براي بدن مضرهستند ، بخصوص موقعي كه گرم شده و حرارت از آنها بر مي خيزد . اما در حمام ايراني ابتدا فضا از خشت و گل ساخته مي شود و حتي يك قطعه آهن و يا هر فلز ديگري در ساخت آن استفاده نمي گردد . فضاي حمام بزرگ و داراي بخشهاي مختلف براي اصلاح مزاج و طبع است . بخارات حمام مفيد بوده و آلوده نمي شود . در و ديوار حمام بهترين وسيله تبادل ذرات داخل حمام است . هر چند با استفاده از فضاي داخل حمام ايراني ، غربيها سونا ساخته اند ، اما متأسفانه هر كدام از اين سونا ها معايبي دارد كه در مقايسه با حمام ايراني براي حفظ سلامتي كار مفيدي انجام نمي دهد . حال سؤال اين است كه بهترين هدف از فضا و ساختار حمام ايراني چه بوده؟ يكي از شش اسباب حفظ سلامتي تدابير در استفراغ است ، حمام ايراني بهترين مكان براي استفراغات مناسب بوسيله بخار ، آب و عرق است . بهترين حمام آن است كه بنايي قديمي داشته باشد ، چون بوي رايحه مواد تشكيل دهنده ساختمان آن استشمام نشود و فضاي حمام را آلوده نكند . زيرا بخار مواد سازنده ساختمان مضر قلب و روح و باعث خشكي و گرمي بيش از حد هواي حمام مي شود . حمام بايد فضاي كافي داخلي داشته باشد تا هوائي كه از نفس مردم در داخل آن به هوا مي رود بدليل تنگي فضا به ريه و اعصاب و نهايتاً قلب آسيب نرساند ، و روح را آزرده نكند . آب حمام بايد شيرين باشد يعني بهترين آب براي شستشو و نوشيدن باشد ، تا باعث رطوبت سالم بدن شود و مواد مضر و سنگين در آن وجود نداشته باشد يا باعث اذيت و بيماري بدن نشود . در اين مورد حمام آب شيرين براي انسانهاي سالم است ، حمام ايراني براي افراد مريض با آب هاي مختلف استفاده شود ، مثلاً حمام آب شور براي بيماراني كه مبتلا به ورم در مفاصل ( آب آوردن مفاصل ) و آسيت ( آب آوردن شكم ) هستند بسيار مفيد است و آب شيرين براي اين بيماران جهت حمام كردن توصيه نمي شود . حمام بايد در گرمي ، سردي ، خشكي و تري طوري باشد كه به اعتدال مزاج انسان كمك كند . در نقاط مختلف حمام ، فضا بايد طوري باشد كه آنهائي كه سرد مزاج هستند آب و هواي گرم پيدا كنند و آنهائي كه گرم مزاج هستند آب و هواي سرد تر بيابند . در حمام ايراني توصيه مي شودبا افراد فاضل ، اديب و دوستان عاقل انجام شود تا بيان كلام خوب و خوش ، باعث نشاط و انبساط روح و نفس بشود . در حمام ايراني براي ورود و خروج از حمام برنامه بسيار جامعي در معماري انجام مي شود ، بطوري كه زمان ورود و خروج سه خانه و يا سه ايستگاه براي تنظيم دما و مزاج بدن انسان وجود دارد ، تا در زمان ورود وقتي كه انسان از هواي بيرون به داخل هواي حمام وارد مي شود،

بدن دچار تنش و سوء مزاج از نظر خشكي ، تري ، سردي و گرمي نشود و هنگام خروج هم تا بيرون حمام سه خانه وجود دارد ، تا بدن انسان كه در هواي حمام بوده به تدريج با هواي بيرون برسد و به آن عادت كند . براي رساندن آب به بدن هم آدابي وجود دارد ، اول به هنگام ورود به حمام پاها بايد از آب خيس شود ، بعد بر سر و ساير نقاط بدن آب برسد . در سه خانه اي كه گفتيم آب از نظر سردي و گرمي فرق مي كند ، بعني هر خانه آب مخصوص خود را دارد تا بدن را از نظر سردي و گرمي متعادل كند . در كل بايد اينطور گفت كه ورود از بيرون حمام از هواي سرد به هواي گرم حمام و خروج از حمام گرم به هواي سرد بيرون بايد به تدريج انجام شود . و در نهايت حمام كردن براي انسان سالم شروطي دارد كه بايد رعايت شود .

اول : بسيار توقف نكند .

دوم : آب نيم گرم بر بدن زياد بريزد .

سوم : بعد از كار سخت نبايد حمام كند .

چهارم : داخل شدن به حمام بايد بتدريج باشد .

پنجم : آب را بيشتر از هوا استفاده كند .

ششم : بخور گياهان سرد مزاج در حمام انجام شود .

هفتم : از آب شيرين حمام كند .

هشتم : با شكم پر حمام نكند .

نهم : با شكم خيلي خالي و گرسنه حمام نكند .